Borçlunun Mal Kaçırma İşleminin İptali: Tasarrufun İptali Davası Nedir?

Tasarrufun iptali davası, borçlunun mal kaçırma amacıyla yaptığı işlemlerin geçersiz sayılarak alacaklının alacağına kavuşmasını sağlayan güçlü bir hukuki mekanizmadır. Borçlunun üçüncü kişilerle yaptığı bağış, satış, devir gibi işlemler gerçekte alacaklıyı zarara uğratmak için gerçekleştirildiyse, alacaklı bu davayla söz konusu tasarrufu kendisi yönünden hükümsüz hale getirebilir.

Tasarrufun iptali davaları, özellikle ticari alacaklar, kefalet ilişkileri, icra takibine konu borçlar ve aile içi mal devri gibi alanlarda sıklıkla karşımıza çıkar. Bu nedenle hem alacaklılar hem de borçlular açısından doğru hukuki stratejinin belirlenmesi büyük önem taşır.

Tasarrufun İptali Davasının Hukuki Dayanağı

Tasarrufun iptali davası, İcra ve İflas Kanunu’nun 277–283. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Bu maddeler, borçlunun alacaklıdan mal kaçırmaya yönelik tasarruflarını koruma altındaki alacak hakkının ihlali sayar ve alacaklıya iptal talep etme hakkı tanır.

Tasarrufun İptali Davası Açılabilmesi İçin Şartlar

Tasarrufun iptali davası açılabilmesi için belirli koşulların gerçekleşmiş olması gerekir:

1. Borçlunun Bir Alacağının Bulunması

Alacaklı, borçludan gerçek ve takip edilebilir bir alacak sahibi olmalıdır. Çoğu zaman icra takibi kesinleşmiş olur ancak kesinleşme ön şart değildir.

2. Borçlunun Malvarlığını Azaltan Bir Tasarruf Yapmış Olması

Bağış, satış, devir, temlik, ipotek gibi işlemler borçlunun malvarlığını azaltmalı veya alacaklının tahsil imkânını zorlaştırmalıdır.

3. Tasarrufun Üçüncü Kişi ile Yapılmış Olması

Borçlu tek başına değil; bir başkasına karşı tasarrufta bulunmuş olmalıdır. Bu kişi aile bireylerinden biri de olabilir.

4. Tasarrufun Alacaklıyı Zarara Uğratma Amacıyla Yapılması

Amaç doğrudan kötü niyet olmak zorunda değildir. Fiili sonuç alacaklının tahsil imkânını ortadan kaldırıyorsa bu şart gerçekleşmiş sayılır.

Hangi İşlemler Tasarrufun İptaline Konu Olabilir?

Kanun bazı işlemleri zayıf, şüpheli veya kesin iptale tabi tasarruflar olarak değerlendirir:

Bağışlar

Borçlunun karşılıksız yaptığı bütün işlemler iptale en açık tasarruflardır.

Aile Bireylerine Yapılan Devirler

Anne, baba, eş, kardeş gibi yakınlara yapılan satış ve devirler genellikle mahkemelerce şüpheli görülür.

Gerçek Değerinin Altında Yapılan Satışlar

Piyasa değerinin çok altında yapılan satışlar, alacaklıdan mal kaçırma amacıyla yapılmış sayılabilir.

Kötü Niyetli İş Ortaklıkları ve Temlikler

Borçlunun şirket üzerinden mal kaçırdığı işlemler de iptale tabi olabilir.

Tasarrufun İptali Davası Süreci Nasıl İşler?

1. İcra takibi başlatılır ve borçtan dolayı takipsizlik olmadığı ortaya konur.

2. Alacaklı, borçlu ve üçüncü kişiyi birlikte tasarrufun iptali davası ile dava eder.

3. Mahkeme tasarrufun mahiyetini, tarihini, değerini, iyi niyet unsurlarını inceler.

4. İptal kararı verilirse tasarruf tamamen geçersiz olmaz; alacaklı yalnızca kendi alacağını tahsil edebilecek şekilde işlem etkisiz hale gelir.

Tasarrufun İptali Davasında Zamanaşımı

Tasarrufun iptali davalarında beş yıllık hak düşürücü süre uygulanır. Borçlunun yaptığı tasarrufun üzerinden 5 yıl geçtikten sonra iptal davası açılamaz.

Uygulamada Yaygın Yanılgılar

• “Borçlunun yaptığı satış tamamen iptal olur.” → Yanlış. Tasarruf yalnızca alacaklı bakımından hükümsüz hale gelir.

  
  

• “Satış tapu devri olduğu için artık geri alınamaz.” → Yanlış. Şartları varsa tapu devri bile iptal edilebilir.

  
  

• “Aile içi satışlar güvenlidir.” → Yanlış. Aile bireyleri arasındaki tasarruflar en şüpheli işlemlerdir.

Sonuç olarak; Borçlunun Mal Kaçırma İşleminin İptali:Tasarrufun İptali Davası

Alacaklının Güçlü Bir Koruma Aracıdır. Borçlunun mal kaçırmaya yönelik işlemlerine karşı alacaklının en etkili hukuki güvencesi tasarrufun iptali davasıdır. Doğru hukuki planlama yapılmazsa, alacağın tahsili tamamen imkânsız hale gelebilir. Bu nedenle sürecin, delillerin ve hukuki gerekçelerin uzman bir avukat tarafından titizlikle yürütülmesi büyük önem taşır.

Uzman Arabulucu

İnegöl Avukat Doğan Can DOĞAN

Randevu: 0553 343 64 91

Avukat Doğan Can DOĞAN KİMDİR? : 

https://www.dogancandogan.av.tr/hakk%C4%B1nda