_edited.png)
Paranın Değer Kaybı Nedeniyle Tazminat
- Doğan Can Doğan
- 4 gün önce
- 2 dakikada okunur
Av. Doğan Can DOĞAN
Giriş: Yüksek Enflasyonda Hak Kaybını Durduran Mahkeme Kararı
Türkiye'de enflasyonun yüksek seyrettiği dönemlerde, birinden alacağınız para (tazminat, borç vb.) size gecikmeli ödendiğinde, ödenen miktarın alım gücü düşer. Yani, alacağınız 100.000 TL, bir yıl sonra size ödendiğinde, o parayla bir yıl önceki kadar şey alamazsınız. İşte Anayasa Mahkemesi (AYM), tam olarak bu soruna el attı ve "Yüzde 12 gibi sabit bir faiz oranı, enflasyonun yüksek olduğu yerde alacaklının hakkını korumaz" dedi.
Kararın Özü: Düşük Faiz Oranı Anayasaya Aykırı Çıktı!
AYM, 22 Temmuz 2025'te aldığı bir kararla, 3095 sayılı Kanun'da yer alan ve yıllardır uygulanan %12'lik sabit kanuni faiz oranının bazı durumlarda Anayasa'ya aykırı olduğuna karar verdi ve bu kuralı iptal etti.
Peki hangi durumlar? Karar, özellikle sözleşme dışı borç ilişkileri için geçerli. Yani bir sözleşmeye dayanmayan, haksız fiil (kaza, deprem hasarı gibi) veya tazminat davalarından doğan alacaklar için.
AYM Neden Böyle Bir Karar Verdi? 3 Temel Gerekçe
AYM'ye göre düşük sabit faiz oranı, vatandaşın iki temel hakkını ihlal ediyor:
Mülkiyet Hakkının İhlali (Anayasa m. 35): Mahkeme, paranın da bir "mal varlığı" olduğunu ve enflasyon karşısında değer kaybetmesinin, kişinin mülkiyet hakkını ihlal ettiğini söyledi. Devletin, bu değer kaybını önleyecek etkili önlemleri alması gerekiyor, ancak %12 faiz bu görevi yapamıyor.
Borçluya Haksız Avantaj: Düşük faiz, borçluyu parayı zamanında ödemekten caydırıyor. Çünkü borçlu, piyasada faizi %50 olan bir ortamda parayı %12 faizle tutarak avantaj elde ediyor ve alacaklının zararını artırıyor. Bu da adaleti bozuyor.
Hukuk Yolunun Etkisiz Kalması: Hakkınızı aramak için dava açtınız ama kazandığınız para faiz yüzünden eridi. Mahkeme, zararı telafi etmeyen bir başvuru yolunun "etkili başvuru hakkını" (Anayasa m. 40) ihlal ettiğini belirtti.
Kararın Size Etkisi: Para Artık Değer Kaybını İsteyebilir!
AYM'nin bu kararı hemen yürürlüğe girmeyecek. Hukuki bir boşluk oluşmaması için kararın yürürlüğü dokuz ay ertelendi. Bu süre, Meclis'in (yasama organının) enflasyonu dikkate alan yeni bir faiz sistemi belirlemesi için verildi.
Ancak bu karar, sadece geleceği değil, geçmişteki hak kayıplarını da ilgilendiriyor:
Geçmiş Alacaklar İçin Yeni Kapı: Geçmişte size geç ödenen bir alacak (İdareden, kurumdan, vb.) nedeniyle enflasyon farkından dolayı değer kaybettiğinizi düşünüyorsanız, "enflasyon farkının ödenmesi" için ilgili kuruma başvurabilirsiniz.
Dava Hakkı: Başvurunuz reddedilirse, bu farkı almak için mahkemeye dava açmanız (Tam Yargı Davası) hukuken mümkün görünüyor.
Hangi Alacaklar Etkilenebilir? Bu durum sadece tazminatla sınırlı değil. Genel alacak davaları, haksız yere zenginleşme nedeniyle iade talepleri, devletin araziye el atması gibi durumlarda geç ödenen bedeller (kamulaştırmasız el atma bedeli) gibi, kanuni faizin uygulandığı her türlü sözleşme dışı parasal alacak için değer kaybı talebi gündeme gelebilir.
Sonuç Olarak Paranın Değer Kaybı Nedeniyle Tazminat
AYM'nin bu tarihi kararı, yüksek enflasyon dönemlerinde alacaklı olan vatandaşın yanında durduğunu gösteriyor. Artık hukuki süreçlerde alacağınız paranın sırf düşük faiz yüzünden erimesi, anayasal bir hak ihlali olarak kabul ediliyor. Bu karar, hem Meclis'i daha adil bir faiz sistemi kurmaya zorluyor , hem de geçmişte haksızlığa uğrayan kişilere hak arama yolu açıyor.
Uzman Arabulucu
İnegöl Avukat Doğan Can DOĞAN
Randevu: 0553 343 64 91
Yorumlar