Anlaşmalı Boşanma Sonrası Tapu Devri Nasıl Yapılır?

Anlaşmalı boşanma süreci, tarafların evlilik birliğini karşılıklı rıza ile sona erdirdikleri, en hızlı ve sorunsuz boşanma türüdür. Ancak boşanma kararının ardından taraflar arasında sıkça gündeme gelen bir konu da tapu devri işlemleridir.

Özellikle taşınmaz malların paylaşımı, mal rejiminin tasfiyesi veya tazminat amaçlı devirler söz konusu olduğunda, doğru hukuki adımların atılması büyük önem taşır.

Bu makalede, anlaşmalı boşanma sonrası tapu devrinin nasıl yapılacağı, hangi durumlarda mahkeme kararının yeterli olduğu, ne zaman tapuda ayrıca işlem gerektiği ve tapu iptal–tescil davasına başvurulabileceği konuları ele alınmıştır.

1. Anlaşmalı Boşanma Sonrası Tapu Devri Nedir?

Anlaşmalı boşanma kararıyla birlikte eşler, boşanmanın mali sonuçlarını da belirleyen bir boşanma protokolü imzalar. Bu protokolde, malların paylaşımı, nafaka, tazminat ve varsa çocukların velayeti gibi tüm hususlar düzenlenir. Taraflar arasında bir taşınmazın devri kararlaştırılmışsa, bu işlem “anlaşmalı boşanma sonrası tapu devri” olarak adlandırılır.

Tapu devri, bir taşınmazın mülkiyetinin bir eşten diğerine geçmesini ifade eder. Ancak bu işlemin geçerli olabilmesi için protokolün doğru hazırlanması, mahkeme kararında yer alması ve tapuda tescil edilmesi gerekir.

2. Boşanma Protokolünde Tapu Devri Hükümlerinin Önemi

Boşanma protokolü, tapu devrinin temel dayanağıdır. Bu nedenle protokolün içeriği son derece açık, net ve ayrıntılı olmalıdır.

2.1. Protokolde Yer Alması Gereken Bilgiler

Tapu devriyle ilgili hükümlerde aşağıdaki bilgilerin mutlaka bulunması gerekir:

• Taşınmazın açık adresi, ada, parsel ve bağımsız bölüm numarası,

• Devrin hangi eş lehine yapılacağı,

• Devrin nedeni (örneğin mal rejiminin tasfiyesi, maddi tazminat ya da anlaşmalı paylaşım),

• Devrin ne zaman yapılacağı ve varsa şartları,

• Harç veya masrafların kim tarafından karşılanacağı.

  
  

Bu ayrıntılar eksik bırakıldığında, mahkeme kararı kesinleşse bile tapu müdürlüğü işlem yapmayı reddedebilir.

2.2. Hukuki Danışmanlık Önemi

Protokol hazırlanırken bir avukattan destek alınması, ileride doğabilecek uyuşmazlıkları önler. Özellikle “tapu iptal ve tescil talebi” protokolde yer alırsa, sonradan yeni bir dava açılmasına gerek kalmadan doğrudan tescil işlemi yapılabilir.

3. Mahkeme Kararının Tapu Devrine Etkisi

Anlaşmalı boşanma davasında mahkeme, tarafların hazırladığı protokolü inceler ve uygun bulursa kararına ekler. Ancak tapu devrinin gerçekleşebilmesi için kararın içeriği belirleyicidir.

3.1. Kararda “Tescil” İfadesinin Bulunması

Mahkeme kararının hüküm kısmında “taşınmazın davacı adına tesciline” benzeri açık bir ifade varsa, kararın kesinleşmesinden sonra tapu devri kendiliğinden gerçekleşir.Bu durumda mahkeme, kesinleşmiş karar örneğini doğrudan tapu müdürlüğüne gönderir. Tarafların ayrıca bir işlem yapmasına gerek yoktur; sadece döner sermaye ücreti ödenir ve tescil tamamlanır.

3.2. Kararda Sadece Protokole Atıf Yapılması

Mahkeme, yalnızca protokole atıf yapmışsa ve hüküm fıkrasında açık “tescil” ifadesi yoksa, tapu müdürlükleri genellikle işlem yapmaz. Bu durumda:

• Tapuda devir işleminin borçlu eş tarafından bizzat yapılması gerekir.

• Eş devirden kaçınırsa, diğer eş tapu iptal ve tescil davası açmak zorunda kalır.

Dolayısıyla, dava sırasında mahkemeden mutlaka “tescil kararı” talep edilmelidir.

4. Tapu Müdürlüğü Başvuru Süreci

Anlaşmalı boşanma sonrası tapu devri için tapu müdürlüğüne başvuruda aşağıdaki belgeler gerekir:

• Kesinleşmiş mahkeme kararı,

• Boşanma protokolü,

• Kimlik belgesi,

• Taşınmazın tapu senedi,

• Gerekli harç ve döner sermaye makbuzları.

  
  

Tapu müdürlüğü, mahkeme kararının infaz edilebilir nitelikte olup olmadığını inceler. Karar açık ve tescile elverişli ise devir işlemi yapılır. Ancak karar muğlak veya eksikse, tapu müdürlüğü işlemi reddeder ve taraflara dava açmaları gerektiğini bildirir.

5. Tapu İptal ve Tescil Davası

Eğer anlaşmalı boşanma protokolünde tapu devri öngörülmesine rağmen devir yapılmazsa, alacaklı eş tapu iptal ve tescil davası açabilir.

5.1. Davanın Hukuki Dayanağı

Bu dava, Türk Medeni Kanunu’nun 716. maddesine dayanır. Amaç, tapuda kayıtlı malikin rızası olmadan mahkeme kararıyla mülkiyetin diğer eşe geçirilmesidir.Davada, kesinleşmiş boşanma kararı ve protokoldeki tapu devri taahhüdü delil olarak sunulur.

5.2. Yetkili ve Görevli Mahkeme

Bu dava, taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde açılır (HMK m. 12).Yargıtay içtihatlarında, anlaşmalı boşanma kaynaklı bu davaların aile mahkemelerinde görülmesi gerektiği kabul edilmektedir.

5.3. Zamanaşımı Süresi

Tapu devrine ilişkin hüküm boşanmanın fer’î niteliğinde ise, bir yıllık zamanaşımı (TMK m. 178) uygulanır.Ancak protokol bağımsız bir sözleşme sayılıyorsa, on yıllık genel zamanaşımı süresi (TBK m. 146) geçerlidir.Uygulamada çoğunlukla on yıllık süre benimsenmektedir.

6. Harç ve Vergi Uygulamaları

Tapu devri işlemleri sırasında ödenecek harç, taşınmazın edinilme tarihine göre değişiklik gösterir.

6.1. 01.01.2002 Öncesi Edinilen Taşınmazlar

Bu tarihten önce alınan taşınmazlar, “ivazlı devir” sayılır.492 sayılı Harçlar Kanunu’na göre, taşınmazın emlak vergisi değeri üzerinden binde 20 oranında harç alınır.Harç hem devreden hem de devralan eş için ayrı ayrı hesaplanır.

6.2. 01.01.2002 Sonrası Edinilen Taşınmazlar

2002 sonrası edinilen mallar, edinilmiş mallara katılma rejimi kapsamında değerlendirilir.Bu durumda taşınmazın ½ hissesi maktu harçla, diğer ½ hissesi ise binde 20 oranında nispi harçla devredilir.Amaç, paylaşımın ticari bir satış değil, mal rejiminin tasfiyesi olarak kabul edilmesidir.

6.3. Harç Hesaplamasında Dikkat Edilecek Noktalar

• Harç hesabında taşınmazın emlak vergisi değeri esas alınır.

• Beyan edilen bedel bu değerden düşük olamaz.

• Harç oranları her yıl yeniden değerleme oranına göre güncellenir.

• Mahkeme kararıyla yapılan tescillerde ayrıca döner sermaye ücreti ödenir.

7. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Anlaşmalı boşanma sonrası tapu devri sürecinde en sık görülen problemler şunlardır:

• Protokolde taşınmazın yeterince açık tanımlanmaması,

• Mahkeme kararında tescil ifadesinin bulunmaması,

• Tapu müdürlüğünün kararı infaz edilemez bulması,

• Taraflardan birinin devri reddetmesi.

  
  

Bu tür durumlarda izlenecek adımlar:

1. Öncelikle mahkeme kararının kesinleşme şerhiyle birlikte tapu müdürlüğüne başvurulmalıdır.

2. Müdürlük işlemi reddederse, gerekçeli red yazısı alınmalıdır.

3. Ardından, taşınmazın bulunduğu yer aile mahkemesinde tapu iptal ve tescil davası açılmalıdır.

4. Dava süresince devrin engellenmemesi için ihtiyati tedbir talep edilmesi mümkündür.

8. Sonuç: Tapu Devri İçin Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Anlaşmalı boşanma sonrası tapu devri işlemleri, basit bir tapu işlemi gibi görünse de ciddi hukuki sonuçlar doğurabilir.Sorunsuz bir sonuç için aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir:

• Boşanma protokolü hazırlanırken bir hukukçudan destek alınmalıdır.

• Tapu devri açık, net ve eksiksiz şekilde belirtilmelidir.

• Mahkemeden “tescil kararı” istenmeli, hüküm fıkrasında açıkça yer alması sağlanmalıdır.

• Tapu müdürlüğüne başvuru belgeleri eksiksiz sunulmalıdır.

• Taraflardan biri yükümlülüğünü yerine getirmezse, tapu iptal ve tescil davası açılmalıdır.

  
  

Doğru hazırlanan bir protokol ve dikkatli yürütülen işlemler sayesinde, anlaşmalı boşanma sonrası tapu devri sorunsuz şekilde tamamlanabilir.

Uzman Arabulucu

İnegöl Avukat Doğan Can DOĞAN

Randevu: 0553 343 64 91

Avukat Doğan Can DOĞAN KİMDİR? : 

https://www.dogancandogan.av.tr/hakk%C4%B1nda